‘Ik heb er de ballen niet voor’
Na het middagmaal klonteren ze samen op het Square de la Légion d’Honneur, waar Brive-la-Gaillarde haar gevallen zonen herdenkt. Niet om iets of iemand te eren, maar voor een ander ritueel. Ze zijn hier voor hun dagelijkse spelletje petanque. Ik kan het niet bewijzen, maar durf mijn strooien hoed eronder te verwedden dat zich op ditzelfde uur in tientallen Franse stadjes vergelijkbare speelse samenscholingen voltrekken. Dit is Frankrijk.
Ik kijk er graag en vaak naar, op afstand, vanaf een bankje aan de rand van het plein. De mannen lijken mijn interesse te waarderen. Als ik groet knikken ze terug. Soms roept één van de spelers: ‘Vous êtes bien?’. Met mij gaat het prima. Ik moet denken aan een zinsnede uit Herenleed, een programma van weemoed en verlangen, uitgezonden door de VPRO en geschreven en gespeeld door Armando en Cherry Duyns. ‘De buitenstaander groet steeds, hij zegt hallo, maar hij neemt nooit afscheid.’
Petanque, een ‘mannenzaak’
Ik kijk zo graag naar de spelende heren van Brive – petanque lijkt hier een mannenzaak – omdat je er moeiteloos de analytische psychologie van Jung op los kunt laten. Alle persoonlijkheidstypen van de briljante leerling van Freud, de zogeheten ‘archetypen’, zijn vertegenwoordigd. De ‘heerser’ neemt het voortouw en stelt de teams samen; de ‘schepper’ experimenteert met een innovatieve worp. De ‘onschuldige’ staat meer te dromen dan zich te concentreren op het spel; de ‘rebel’ stelt bij iedere worp de spelregels ter discussie. De ‘held’ klopt zichzelf na zijn heroïsche worp op de borst en heft een waarschuwende vinger; de ‘nar’ maakt tot vervelens toe van iedere worp een komische voorstelling. De ‘bondgenoot’, houdt iedereen te vriend; de ‘minnaar’ neemt de tijd, omdat hij in gebogen houding onbeschroomd kan genieten van de vrouwengestalten die het plein van het legioen van eer diagonaal oversteken, op weg naar het heerlijke oude centrum van Brive-la-Gaillarde.
‘Ik blijf die buitenstaander
Ach ja, de persoonlijkheidstypen van Jung. Ze worden in onze jachtige tijd te pas en te onpas gebruikt door loopbaanpsychologen en het legioen van personal trainers en coaches die van iedereen ‘een merk’ willen maken. De oude zonen van Brive-la Gaillarde lijken zich het hoofd niet te breken over zichzelf als merk – bewust noch onbewust. Hun werkzame leven ligt achter ze. Ze werpen hun ballen, rustig en bedaard. De zon schijnt, de conversatie is levendig, de ballen tikken, de tijd verglijdt.
En ik? Ik geniet van het Franse zonnetje en kijk met plezier toe. Ik word gegroet en gedoogd. Ik mag observeren, maar word niet uitgenodigd om aan het spel deel te nemen. Ik ben geen Fransman, geen geboren en getogen Brivist, geen retraité. Hoe ingeburgerd ik me ook voel, ik blijf die buitenstaander in Frankrijk die altijd groet maar nooit afscheid neemt. En zelfs al zouden ze me vragen om deel te nemen aan het meest Franse ritueel dat bestaat, dan nog moet ik ervoor bedanken. Ik heb er simpelweg de ballen niet voor.
Deze blog is ook te vinden als column in DROP, een papieren magazine met een oplage van maar liefst 700 exemplaren! Kijk op de website van deze sympathieke uitgave
