Ambachtelijkheid en volkskunst in Masgot
Ik houd van mensen die hun hele leven wijden aan de vervolmaking van hun vaardigheden. Neem François Michaud. Hij deed niets liever dan in graniet bikken en ontwikkelde zich van steenhouwer tot beeldhouwer. Een verhaal uit de Creuse.
Het dorp Masgot, niet ver van Guéret, waar de prefectuur zetelt, onderscheidt zich in één opzicht van de vele dromerige dorpen die de Creuse rijk is. Masgot staat vol ‘volkskunst’ die ontsproot aan de vlijtige en vaardige handen van François Michaud, steenhouwer van beroep. Michaud leefde van 1810 tot 1890. Hij stierf in hetzelfde jaar als Vincent van Gogh, maar werd niet zo beroemd. Hij werd geboren in Masgot en bleef er zijn lange leven plakken. Van zijn geboortehuis is een klein museum gemaakt, waar je gratis in mag. De deur staat open.
Van steenhouwer tot beeldhouwer
Het leven in de Creuse was pover in de negentiende eeuw. Veel bewoners hielden het hoofd maar net boven water. François Michaud voorzag in zijn bestaan als losse werkman. Hij werd ingehuurd om bruikbare bouwstenen uit het weerbarstige graniet van de streek te bikken en in gevels ornamenten aan te brengen, waaraan anderen konden aflezen dat de bewoners er warmpjes bij zaten. Hoe onbuigzaam zijn materiaal ook was, Michaud hield ervan en wist er raad mee. In zijn schaarse vrije tijd liet hij zijn fantasie de vrije loop en oefende hij zich in zijn ambacht door met eindeloos geduld dier- en mensfiguren uit graniet te hakken. Michaud ontwikkelde zich van steenhouwer tot beeldhouwer en geniet in onze eeuw erkenning als ‘volkskunstenaar’ met een aandoenlijke, naïeve stijl. Toen hij zich in de loop van zijn leven een groter huis kon permitteren, gaf hij bij de ingang meteen zijn visitekaartje af. Op één van de pilaren voor de woning houdt Napoleon Bonaparte, de keizer uit zijn kindertijd, onbeweeglijk de wacht.
Als we goed kijken, zien we aan de gevel, tussen Napoleon (rechts) en een onbekende snuiter (links), een afbeelding van Marianne, het symbool van de Republiek. François Michaud was een vurig pleitbezorger van de republikeinse waarden en beitelde voor Masgot een Marianne die nu de gevel siert van zijn vroegere huis dat wordt bewoond door zijn nazaten. Naast Marianne, aan de andere kant van het raam, staat een buste van Jules Grévy, die op 30 januari 1879 verkozen werd tot president van de Republiek en in 1887 moest aftreden vanwege het scandale des décorations.
Mannen uit graniet
Ene Daniel Wilson, gedeputeerde van de Indre-et-Loire en vertrouweling van de president, gebruikte zijn invloed om in het Elysée hoge onderscheidingen als de Légion d’Honneur te ritselen voor zakenlui uit zijn netwerk, die in ruil daarvoor investeerden in zijn imperium. Anders gezegd: als zoveel Franse presidenten en presidentskandidaten bevoordeelde Jules Grévy zijn vriendjes en familie. De reputaties van Napoleon en Grévy konden successievelijk bij het vuil, hun beeltenissen in Masgot bleven onbeschadigd. Dat is het voordeel van graniet.
Vanuit Masgot slingert een plezierig pad naar een verderop gelegen gedenkteken, een reposoir, een soort altaar langs de kant van de weg. Wandel je verder over het pad, tussen lange, lage, gestapelde muren, dan kom je uit bij een indrukwekkende granieten rotspartij, de Pierre Tournadine en zie je met eigen ogen dat Michaud zijn materiaal in de natuur voor het ‘oprapen’ had. De herinnering aan de steenhouwer/beeldhouwer wordt gedragen door de Vrienden van Masgot die hun eigen website in de lucht houden, het kleine museum bestieren en steenhouwersstages organiseren.
De betekenis van het werk van François Michaud? Het is geen grensverleggende kunst à la tijdgenoot Van Gogh. Zelf gaf Michaud één van zijn werken de volgende inscriptie mee: ‘Na de dood is er niets’. Misschien gaf zijn bekoorlijke beeldhouwwerk hem nog enig gevoel van eeuwigheidswaarde. Zijn drang om boven zichzelf uit te stijgen, leverde een charmante erfenis op. Van een gedreven ambachtsman die op zoek ging naar zijn creatieve talenten, luisterde naar zijn hart, en een lang en deugdzaam leven wijdde aan de vervolmaking van zijn vaardigheden. Daar houd ik van.
